تبادل لینک هوشمند 
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت:
ورودی کاخ عالی قاپو
منبع عکس: ایرنا
ورودی کاخ عالی قاپو در میدان نقش جهان به‌دلیل کاربری آن در گذشته، اهمیت بالایی داشته است. این ورودی در گذشته محل رفت و آمد و محور اتصال میان باغ نقش جهان و مجموعه و عمارت‌هایی مانند دولت خانه، رکیب خانه، جبه خانه، تالار تیموری، تالار طویله، تالار سر پوشیده، کاخ چهل ستون و دیگر ساختمان‌ها و کاخ‌های اداری بود و از این ورودی با عنوان «دروازه دولتخانه» یاد می‌شد.
بنا بر بعضی روایت‌های تاریخی، شاه عباس اول پس از پیشکش در نقره‌ای به بارگاه امام علی (ع) در شهر نجف، درب قبلی بارگاه امام علی (ع) را به اصفهان آورد و در ورودی عمارت عالی قاپو نصب کرد. به همین دلیل تا به امروز نیز ورودی این عمارت جایگاه ویژه‌ای میان مردم دارد.
گرچه امروزه از ورودی عمارت عالی قاپو در میدان نقش جهان برای رفت و آمد استفاده می‌شود، در حقیقت کاخ عالی قاپو پنج ورودی مختلف دارد. به‌دلیل زیبایی و شهرت، بیشتر به ورودی اصلی این عمارت در میدان نقش جهان پرداخته می‌شود؛ اما چهار در دیگر به‌خصوص در گذشته محل رفت و آمد از اطراف و خیابان پشتی بوده‌اند. ورودی‌های دیگر عالی قاپو، درب چهار حوض در ضلع شمالی کاخ، درب شاهی مشرف به دروازه شهر یا دروازه دولت در غرب عمارت، درب حرم‌سرا و درب جبه خانه یا مطبخ هستند.
معماری بنای عالی قاپو
منبع عکس: خبرگزاری مهر
عمارت عالی قاپو را به‌عنوان نمونه‌ای از بناهای دوره صفویان با معماری منحصربه‌فرد می‌شناسند. ساخت بنای کاخ و سر در ورودی عالی قاپو در دوره پادشاهی شاه عباس اول، شاه عباس دوم و شاه سلطان حسین به انجام رسیده است. دروازه ورودی بخشی قابل‌توجه در معماری بنای عالی قاپو به شمار می‌رود. در قسمت بالای در ورودی، کتیبه‌ای با عبارت «انا مدینه العلم و علی بابها» به چشم می‌خورد که امروزه بخش‌هایی از آن از میان رفته است و با فرض اینکه قدمت آن به دوره صفوی برسد، می‌توان فهمید که یکی از محورهای اصلی سیاسی شاه عباس اول، اختلاط مذهب شیعه با ساختار حکومتی بوده است.
دو طرف ورودی، از داخل، دو سکوی سنگی قرار دارد. ساختمان اصلی عمارت کمی جلوتر قرار گرفته است و این قسمت که حدفاصل بین ورودی تا ساختمان اصلی به شمار می‌رود، طاق‌های جناغی دارد که در طبقه‌های دیگر، همین طاق‌ها به‌شکل کوچک‌تر دیده می‌شوند. این فضا دارای مساحتی حدود ۶۴ متر مربع و ارتفاعی حدود ۱۱ متر است که به‌عنوان یکی از زیباترین الگوهای نقوش اسلیمی و ختایی است. با حضور در هر یک از کنج‌های این فضا و گفتن کلمه‌ای، فردی که در کنج متقارن قرار دارد، صدا را شفاف و بلند می‌شنود. این ویژگی‌های آکوستیکی فضا در بدو ورود نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند.
طبقه همکف به‌وسیله دو پلکان مارپیچ در دو طرف به طبقه‌های بالا دسترسی دارد که این پلکان‌ها با ۹۴ پله به طبقه آخر منتهی می‌شوند. پلکان زیگزاگ این طبقه برای استفاده پادشاه و خانواده او بوده است.
بالای کاخ در اصل سه طبقه وجود دارد که هرکدام دو قسمتی است و به همین دلیل ۶ طبقه می‌شود. البته همان طور که پیش‌تر گفتیم، از هر طرف ساختمان تعداد طبقه‌ها متفاوت به نظر می‌رسد. از نمای ضلع شرقی دو طبقه، از نمای ضلع غربی پنج طبقه و از طریق راه‌پله ویژه ملاقات‌های شاهانه، هفت طبقه نشان می‌دهد. ایوان بزرگ عالی قاپو با ۱۸ ستون چوبی در طبقه سوم و در ارتفاع ۲۸ متری قرار دارد که در میان ستون‌های آن حوضی مسى وجود داشت که درگذشته آب از آن فوران می‌کرد. در طبقه‌های کاخ، اتاق‌های بزرگ در مرکز و اتاق‌های کوچک در اطراف آن قرار گرفته‌اند.
منبع عکس: iranhotelonline.com
از برجسته‌ترین بخش‌های معماری در کاخ عالی قاپو می‌توان به معماری تالار موسیقی در طبقه آخر اشاره کرد که به‌شکل چلیپا طراحی شده است و حدود ۶۳ متر مربع وسعت دارد. در دیوارهای این تالار تصاویر زیبایی از جام و ساز بر دیوارها حک شده‌اند و این حفره‌های ظریف، باعث انعکاس صدای موسیقی در ساختمان می‌شده است. در واقع معماری این اتاق را به صورتی طراحی کرده‌اند که صدای موسیقی از این تالار در فضای کاخ بپیچد. تالار موسیقی سه اتاق دارد، دو اتاق بزرگ‌تر هستند و اتاق دیگر کوچک است. امروزه نیز این بخش از کاخ عالی قاپو از زیباترین بخش‌های این ساختمان به شمار می‌رود. فرد ریچاردز، نقاش معروف اروپایی، درباره تزیینات گچبری این اتاق می‌نویسد:
این تورفتگی‌ها مانند قطعات مختلف پازل با تناسب خاصی کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند.
حوض مسی ایوان کاخ را به‌منظور آب رسانی به طبقه‌های بالا تعبیه کرده‌اند و در ساخت آن تکنیک‌های مهندسی برجسته‌ای به چشم می‌خورد. در ساخت این حوض از سنگ و مس استفاده شده است و با دم و بازدم هوا، حوض پر و خالی از آب می‌شود. این حوض در گذشته باعث خنکی هوای ایوان بالای کاخ می‌شده؛ اما در حال حاضر غیر قابل استفاده است. حوض مسی ایوان بالا را در زمان سلطنت شاه سلطان حسین ساخته‌اند.
تزیینات داخلی عالی قاپو
منبع عکس: باشگاه خبرنگاران جوان
تزیینات داخلی عمارت عالی قاپو از جالب‌توجه‌ترین بخش‌های معماری این بنا به شمار می‌روند. از ورودی عمارت عالی قاپو گرفته تا بالاترین بخش ساختمان در تالار موسیقی نمونه‌های زیبایی از تزیینات ایرانی و سنتی به چشم می‌خورد و بخش‌های مختلف را با هنر دست هنرمندان ایرانی زینت داده‌اند. هر طبقه از عمارت عالی قاپو نیز تزیینات مخصوص به خود را دارد و در قسمت‌های مختلف این ساختمان می‌توان رد گچ کاری‌ها و نقاشی‌های زیبا را دید.
عکاس: علیرضا وثیق انصاری
یکی از زیباترین بخش‌های کاخ عالی قاپو در گذشته، ستون‌های زیبای چوبی در طبقه سوم بوده‌اند که همه آن‌ها را با آینه‌کاری تزیین کرده بودند و سقف ایوان را نیز نقوش برجسته چوبی و نقش و نگارهای هنرمندانه پوشانده بودند. در تالار زیبای پشت ایوان نیز، نقاشی‌های برجسته در سراسر دیوارها زیبایی بنا را دو چندان می‌کنند. متاسفانه امروزه خبری از آینه‌کاری‌ها نیست و بخش‌های زیادی از نقاشی‌ها از میان رفته‌اند.
از ایوان کوچک پشت تالار در طبقه سوم، گنبد توحید خانه دیده می‌شود. ایوان کاخ عالی قاپو محل تماشای مسابقات و مراسم داخل باغ نقش جهان در عهد صفویان، توسط پادشاهان نیز بوده است. حوض مسی وسط ایوان را با سنگ‌های مرمرین تزیین کرده‌اند. در گذشته وسط این حوض مسی فواره‌هایی وجود داشته است که امروزه اثری از آن‌ها نیست.
منبع عکس: همشهری آنلاین
تالار موسیقی عمارت عالی قاپو در بالاترین طبقه، بسیار زیبا طراحی شده است. گچبریهای سه‌بعدی و برجسته و حکاکی جام‌ها و آلات موسیقی روی دیوارهای این تالار از برجسته‌ترین مشخصه‌های اتاق موسیقی هستند. از طرف دیگر طراحی مهندسی صدا در این بخش از عمارت با توجه به زمان ساخت عالی قاپو، یک شاهکار مهندسی به حساب می‌آید. نقاشی‌های تالار موسیقی با سایر نگارگری‌های کاخ عالی قاپو تفاوت‌هایی دارد. در سبک نقاشی تابلوها و نقاشی‌های این اتاق می‌توان نمونه‌هایی از هنر نگارگری غربی را دید. فضای این بخش از کاخ مدرن‌تر از سایر طبقه‌ها است و این تفاوت در آثار هنری موجود در آن به‌خوبی قابل تشخیص است.
در تزیینات داخلی عمارت عالی قاپو نقاشی‌های برجسته‌ای از هنرمند معروف دوره صفویان، رضا عباسی نیز دیده می‌شود. متاسفانه بخشی از این آثار نیز آسیب‌های جدی دیده‌اند، هرچند این آسیب‌ها چیزی ار ارزش نقاشی‌های به جا مانده کم نمی‌کند.
عکاس: علیرضا وثیق انصاری
در تزیینات بیرونی بنای عمارت عالی قاپو تزییناتی زیبا و سنتی به چشم می‌خورند. کاشی‌های هفت رنگ، خطوط اسلیمی، نقاشی‌های گل و شکارگاه‌ها و گچبریهای زیبا نیز، بنای عمارت را زینت داده‌اند. گچبری در زمان صفویان هنری تازه و نو بوده است و سبک گچبری «کشته بری» نیز در زمان صفویان شکل گرفت که نوعی بسیار ظریف و هنرمندانه از این هنر به حساب می‌آید. این گچبری‌ها از نمای دور شباهت زیادی به نقاشی دارند. در گچبریهای داخلی، نقوش گلدان، بطری، صراحی و دیگر ظرف‌ها دیده می‌شوند. این سبک از هنر گچبری نیز «تنگ بری» نامیده می‌شود که در عمارت عالی قاپو نمونه‌های آن فراوان است.
از دیگر مشخصه‌های داخل کاخ عالی قاپو، استفاده از فرش‌های پر نقش و نگار در این عمارت است. تزیینات مقرنس نیز که از خصوصیات معماری بناهای تاریخی اسلامی است، در این کاخ به‌وفور وجود دارد. شکل مقرنس‌ها از سه تا چند ضلعی تغییر می‌کند و اشکال مدور نیز در میان آن‌ها دید می‌شود.
منبع عکس: خبرگزاری فارس
پادشاهان صفوی به هنر نگارگری و نقاشی علاقه‌مند بودند و نمونه کارهای باقی مانده در کاخ عالی قاپو، از مهم‌ترین آثار هنری تاریخی باقی مانده در اصفهان هستند. البته در نقاشی‌های دیواری موجود در کاخ عالی قاپو، نام خالق اثر و تاریخ ثبت آن را ذکر نشده که همین باعث سختی کار کارشناسان می‌شود. نقاشی‌های عمارت عالی قاپو شامل تصاویر زیبا و مینیاتوری از هنر سنتی ایرانی و نگاره‌های مدرن و غربی می‌شود. نقاشی‌های رضا عباسی و سبک شبیه به آن‌ها در طبقه‌های اول، دوم، چهارم و پنجم و نقاشی‌های مدرن در طبقه‌های سوم و ششم قرار دارند. روی نقاشی‌های کاخ را با محلولی تثبیت کننده پوشانده‌اند که باعث حفاظت بیشتر از این نقاشی‌ها شده است.
در میان تزیینات داخلی عمارت عالی قاپو، روی دیوارها، طاق‌ها و سقف‌ها، تذهیب با طلاکاری نیز دیده می‌شود. در این سبک از هنر تذهیب، پس از قرار دادن لایه چینی روی بخش‌های مورد نظر، روی آن قسمت را طلا اندود می‌کنند تا شیارها از آب طلا پر شوند، که این کار باعث درخشش و زیبایی دو چندان اثر می‌شود.
منابع عکس‌ها و عکاس: خبرگزاری فارس، خبرگزاری تسنیم، همشهری آنلاین و علیرضا وثیق انصاری
در کتیبه‌ها و نوشته‌های باقی مانده در عمارت عالی قاپو، به مرمت بخش‌هایی از این بنا در زمان پادشاهی شاه سلطان حسین اشاره شده است. شعرهایی نیز بر دیوارهای کاخ مکتوب است که به‌دلیل آسیب‌های زیاد تنها کلمه‌ها و مصرع‌هایی از آن‌ها قابل خواندن است.
نقاشی‌های گل و بوته، شاخ و برگ، اشکال وحوش و طیور و گچبریهای زیبای طبقه آخر که به‌شکل انواع جام و صراحی در طاق‌ها و دیوارها تعبیه‌شده‌اند، از تزیینات دیدنی این بنای تاریخی به شمار می‌روند. ساخت و پرداخت اشکال گچبری در این قسمت از ساختمان برای آن نبوده است که در آن‌ها جام و ظروف قرار دهند؛ زیرا نوع این کار بسیار ظریف است و کوچک‌ترین برخورد دست یا شیء، آن‌ها را در هم می‌شکند. این اشکال علاوه بر جنبه تزیینی، باعث انعکاس نغمه‌ها و صداهای طبیعی می‌شوند. به همین دلیل تزیینات زیبا، متنوع و گسترده در عمارت عالی قاپو، در طول سالیان دراز، مورد توجه هنرمندانی از سراسر جهان بوده است.
مینیاتور داخل عالی قاپو
منبع عکس: lahzeakhar.com
بر دیوارهای تالار پایین کاخ عالی قاپو، نقاشی‌های زیبایی دیده می‌شوند که بیشتر آن‌ها اثر دست نقاش و هنرمند برجسته، رضا عباسی، هستند. در بخش‌های دیگر کاخ عالی قاپو نیز تابلوهای زیبای مینیاتور از این هنرمند بزرگ به چشم می‌خورند.
رضا عباسی هنرمند معروف ایرانی در زمان حکومت صفویان بوده است و در بسیاری از آثار تاریخی به جا مانده از این دوره در شهر اصفهان می‌توان تابلوهای مینیاتور این هنرمند را دید. در تابلوهای مینیاتور رضا عباسی در کاخ عالی قاپو، نقش و نگارهایی از گل و بوته، شاخ و برگ، اشکال زیبا، نقش پرندگان و حیوانات و انواع جام‌ها و ظرف‌ها به چشم می‌خورد.
مینیاتورهای داخل کاخ عالی قاپو از زیباترین تزیینات داخل کاخ به شمار می‌روند و مورد توجه بسیاری از گردشگران و علاقه‌مندان به آثار تاریخی و هنری قرار گرفته‌اند.
دیدنی های اطراف کاخ عالی قاپو
منبع عکس: virgool.io
اگر برای بازدید از عمارت عالی قاپو به میدان نقش جهان اصفهان بروید، می‌توانید از سایر بناهای تاریخی در این میدان و خیابان‌های اطراف آن نیز دیدن کنید. بسیاری از جاهای دیدنی اصفهان در میدان نقش جهان و خیابان‌های اطراف آن قرار گرفته‌اند. نام میدان نقش جهان به‌دلیل ظرفیت‌های تاریخی و فرهنگی گسترده، در فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. در چهار سوی میدان نقش جهان، بناهایی تاریخی و با ارزش از دوره صفویان وجود دارند.
مسجد شیخ لطف الله در شرق میدان نقش جهان قرار دارد. این مسجد بدون صحن و مناره، با کاشی‌کاری‌های چشم‌نواز، از زیباترین آثار تاریخی در میدان نقش جهان به شمار می‌رود. از دیگر بناهای زیبای موجود در این میدان می‌توان به سر در قیصریه در ضلع شمالی میدان نقش جهان اشاره کرد. این سر در به بازار سنتی اصفهان راه دارد و بازدید از مغازه‌های قدیمی آن بسیار لذت‌بخش است. مهم‌ترین اثر تاریخی به جا مانده از صفویان در میدان نقش جهان، مسجد شاه است. این مسجد در جنوب میدان نقش جهان از بارزترین نمونه‌های معماری در عهد صفویان است. مسجد شاه نیز به دستور شاه عباس صفوی و به دست هنرمندان برجسته ایرانی مانند علی اکبر اصفهانی و علیرضا عباسی ساخته شده است.
منابع عکس‌ها: wisgoon.com, hamyargasht.com, ویکی پدیا
میدان عتیق اصفهان که امروزه آن را با نام میدان امام علی می‌شناسند، در فاصله کوتاهی در شمال شرق میدان نقش جهان قرار دارد. این میدان قدمتی بسیار بالا دارد و از قدیمی‌ترین محله‌های شهر اصفهان به شمار می‌رود.
حد فاصل عمارت عالی قاپو تا زاینده‌رود، در گذشته محل قرار گرفتن ساختمان‌های تاریخی و عمارت‌های زیبایی بوده است که امروزه از میان رفته‌اند؛ اما کاخ هشت بهشت و عمارت چهل ستون از زیباترین عمارت‌های تاریخی در نزدیکی عالی قاپو هستند که بازدید از آن‌ها خالی از لطف نیست.
اگر شما از عمارت عالی قاپو در میدان نقش جهان بازدید کرده‌اید، تجربه‌های خود را با ما و دیگر کاربران کجارو در میان بگذارید.
عکس‌های گالری از ویکی‌مدیا (عکاسان: محسن هیئتیان، رضا موسوی‌پور، مصطفی معراجی)
پرسش‌های متداول
کاخ عالی قاپو کجاست؟
کاخ عالی قاپو متعلق به کدام دوره تاریخی است؟
کاخ عالی قاپو را چه کسی ساخته است؟
چرا از کاخ عالی قاپو بازدید کنیم؟
نظرات شما عزیزان:
