آیاتی از قرآن که به سلامت روان مربوط می شوند
در قرآن کریم به مسائل روانشناسی و روحی اشارههای فراوانی شده است. در ادامه به برخی از این آیات اشاره میکنم:
۱. “الَّذِينَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ ۗ أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ” (سوره الرعد، آیه ۲۸)
“همان کسانی که ایمان آوردهاند و دلهایشان با یاد خدا آرام و اطمینان دارد؛ بدانید که فقط با یاد خدا دلها آرام میگیرند.”
۲. “الَّذِي خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَيَاةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا ۚ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْغَفُورُ” (سوره الملک، آیه ۲)
“او کسی است که مرگ و زندگی را آفرید تا شما را برای برتری در کارهای خوب و بد بیازماید. و او بسیار قادر و بسیار آمرزنده است.”
۳. “قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَىٰ أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا ۚ إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ” (سوره الزمر، آیه ۵۳)
“به بندگانم بگو که کسانی که به زیادی بر خود ظلم کردهاند، از رحمت خداوند نوید بدهید و ناامید نباشید؛ زیرا خداوند همه گناهان را بخشایش میکند و او بسیار آمرزنده و رحمان است.”
۴. “فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا * إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا” (سوره الشرح، آیات ۵-۶)
“همانا با سختی، آسانی همراه است؛ به یاد داشته باشید که با هر سختی، آسانی نیز همراه است.”
۵. “وَمَن يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَل لَّهُ مَخْرَجًا * وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ ۚ وَمَن يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ ۚ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ ۚ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا” (سوره الطلاق، آیات ۲-۳)
“هر کس از خدا بترسد، خداوند برایش راهی پیدا میکند و او را از هر جایی روزی میدهد که انتظار ندارد. و هر کس به خداوند توکل کند، خداوند تنها کفایتش میکند؛ زیرا خداوند همه امور را به مقدار و معیار خود تعیین کرده است.”
به طور کلی، در قرآن کریم به مسائل روانشناسی و روحی بسیار اشاره شده است و با مطالعه و تدبر در این آیات، میتوان به تقویت سلامت روانی کمک کرد.
تقویت روحیه در نهج البلاغه
نهج البلاغه یکی از شاهکارهای ادبی و فلسفی تاریخ اسلام است که شامل سخنان، نامهها، خطبهها و حکمتهایی است که امام علی (ع) به انسانها بیان کرده است. در این کتاب، به مسائل مختلفی از جمله مسائل روانشناسی و روحی نیز اشاره شده است.
در خطبه شقشقیه، امام علی (ع) به تصویر کشیدن وضعیت انسان در جهان و نحوه برخورد با خدا، دشمنان و خودش پرداخته است که به صورت یک مثال زیبا و تصویری از وضعیت روحی انسان است. در این خطبه به مسائلی مانند عشق، ترس، شک و رضایت اشاره شده است.
همچنین، در سخنان امام علی (ع) درباره عشق، خشم، ترس، خودشناسی و موضوعات دیگری که با روحیات انسان در ارتباط هستند، اشارههای زیادی به مسائل روانشناسی و روحی وجود دارد. امام علی (ع) در این سخنان به تفکر و تأمل در مسائل روحی و روانی بسیار توصیه میکند و به دنبال رسیدن به سلامت روانی و روحی انسانها است.
در کل، نهج البلاغه به عنوان یکی از اثرات بزرگ تاریخ اسلام، شامل اشارههای مختلف به مسائل روانشناسی و روحی است. با مطالعه دقیق و تأمل در این کتاب، میتوان به تقویت سلامت روانی و روحی فرد کمک کرد و نحوهی زندگی انسانها را بهتر و بهترین شکل ممکن قرار داد.
احدایث درباره مسائل روانشناسی اسلامی
اهل بیت عصمت و طهارت (ع) به عنوان رهنما و قدوههای امت اسلامی، در زمینه مسائل روانشناسی و روحی نیز توصیههای ویژهای داشتهاند که به تقویت سلامت روانی و روحی افراد کمک میکند. در ادامه، برخی از احادیث معروف اهل بیت (ع) درباره مسائل روانشناسی آورده شده است:
۱- امام علی (ع) فرمودند: “تَعَرَّفْ نَفْسَكَ تَعْرِفْ رَبَّكَ”، یعنی “خودت را بشناس تا خدایت را بشناسی”. این حدیث نشان میدهد که برای رشد روحی و روانی، لازم است که انسان به خودشناسی بپردازد و خودش را بشناسد.
۲- امام علی (ع) فرمودند: “إِذَا دَخَلَ الْحَزَنُ فِي الْقَلْبِ اِرْفَقْ بِهِ، وَ لا تُعَامِلْهُ بِجُفَا”، یعنی “هرگاه غم و اندوه وارد قلبت شد، با آن مهربان باش و آن را با بیتفاوتی نپذیر”. این حدیث به این معنا است که در برابر مشکلات روحی و روانی، باید با مهربانی و شفقت به خود و دیگران رفتار کرد.
۳- امام علی (ع) فرمودند: “لاَ يَجْتَمِعُ الْحَزَنُ وَ الإِيمَانُ فِي قَلْبٍ وَاحِدٍ”، یعنی “اغماض و ایمان در قلب یکجا نیستند”. این حدیث نشان میدهد که برای داشتن روحیات سالم و قوی، باید ایمان و اطمینان به خداوند را در قلب خود برجسته کنیم.
۴- امام علی (ع) فرمودند: “الرّاحِمُونَ يَرْحَمُهُمْ الرَّحْمنُ، ارْحَمُوا مَنْ فِي الْأَرْضِ يَرْحَمْكُمْ مَنْ فِي السَّماءِ”، یعنی “رحمت کردن کسانی که در زندگی شما نقش دارند، باعث میشود خداوند نیز بر شما رحمت کند”. این حدیث نشان میدهد که برای داشتن روحیات سالم، باید به دیگران با مهربانی و رحمت نگریست و آنها را در مسیر خود به سوی خداوند هدایت کنیم.
۵- امام علی (ع) فرمودند: “الْعُقُوبَةُ بَعْدَ الْفَرَجِ، وَ الْفَرَجُ بَعْدَ الْعُقُوبَةِ”، یعنی “تنگدستی پس از رفع گرفتاری است و رفع گرفتاری پس از تنگدستی”. این حدیث نشان میدهد که در زمانهای دشوار و گرفتاری، باید دوام و صبر داشته باشیم و به امید رفع گرفتاری در آینده، به مبارزه با مشکلات روانی و روحی ادامه دهیم.
نظرات شما عزیزان: