اشغال لانه جاسوسی امریکا زمینه ها و پیامدها

اشغال سفارت امریکا در تهران:

امام خمینی در تاریخ 10/ 8/1358 طی پیامی بمناسبت سالروز 13 آبان (روز تبعید امام در 13 آبان 43 و روز کشتار دانش آموزان و دانشجویان در دانشگاه تهران در 13 آبان 57) مردم و دانشجویان و طلاب را دعوت به بسیج عمومی علیه امپریالیزم نموده و چنین فرمودند:

"دشمنان ما در هر فرصت، خصوصا در این روز از هیچ توطئه ای دست بردار نیستند و با هر وسیله ممکن می خواهند آرامش را از ملت عزیز سلب کنند. بر دانش آموزان، دانشگاهیان و محصلین علوم دینیه است که با قدرت تمام حملات خود را علیه امریکا و اسرائیل گسترش داده و امریکا را وادار به استرداد این شاه مخلوع جنایتکار نمایند"

در پی سخنان امام خمینی، عده ای از دانشجویان مسلمان دانشگاهها تصمیم گرفتند سفارت امریکا را مورد حمله قرار دهند.

در روز 13 آبان 1358 (حدود 8 ماه پس از پیروزی انقلاب) قرار بود تظاهراتی به منظور بزرگداشت شهادت شهدای 13 آبان 57 از سوی دانشجویان مسلمان دانشگاهها برگزار شود و چون مسئله سفر شاه به امریکا پیش آمده بود قرار شد این تظاهرات به سوی سفارت امریکا انجام گیرد تا نسبت به پناه دادن امریکا به شاه عامل جنایت 13 آبان 57 اعتراضی صورت گیرد. چند هزار تن از دانشجویان و دانش آموزان در این روز دست به راهپیمایی زدند. ساعت 9 صبح به وقت تهران و 5 بامداد به وقت واشنگتن بود که جمعیت به مقابل سفارت رسید و عده ای از دانشجویان که از قبل طرح حمله به سفارت را ریخته بودند از دیوارها بالا رفتند که با همراهی سایر دانشجویان به حدود 300- 400 تن رسیدند و تصرف کامل همه ساختمان 2 الی 3 ساعت بطول انجامید.

چند تن از پرسنل سفارت و 4 تن از تفنگداران دریایی با شلیک گاز اشک آور با مهاجمین مقابله کردند و دود خفه کننده ای محوطه سفارت را فرا گرفت اما با افروختن آتش برای خنثی کردن اثرات گازهای اشک آور به حمله ادامه دادند و سرانجام با شکستن قفل ها و گشودن درها وارد ساختمان شده و کارکنان را دستگیر کردند.

کاردار سفارت امریکا که از بیرون با کارکنان تماس داشت در پاسخ این سوال که چه موقع تخریب اسناد و دستگاهها را آغاز کنند می گوید صبر کنند اما وقتی سفارت تصرف می شود و مامور مخابراتی سفارت به کاردار اطلاع می دهد که برای انهدام وسایل و اسناد 2 ساعت وقت لازم دارند کاردار دستور تخریب را صادر می کند و ده نفری که در اتاق گنبدی شکل مخفی شده بودند عملیات را آغاز می کنند تا اینکه ایرانی ها یک گروگان امریکایی را به پشت درب اتاق آورده و تهدید می کنند که اگر در اتاق را باز نکنند او را خواهند کشت و بدین ترتیب این در هم باز شد (8)

"امنیت داخلی سفارت به دنبال حمله ماه فوریه 79 تقویت شده و ترتیباتی اتخاذ شده بود که گارد سفارت بتواند دو تا سه ساعت در برابر هرگونه تهاجم احتمالی از خارج، سفارت را محافظت کنند تا نیروهای کمکی از طرف دولت برسد. پیش بینی لازم نیز برای از میان بردن اسناد سری و تجهیزات دقیق مخابراتی در شرایط اضطراری بعمل آمده بود" (9)

سایروس ونس در مورد انهدام اسناد جاسوسی و خیانت امریکا در ایران و مدارک اطلاعاتی و ... می نویسد: با حمله به سفارت دستور انهدام اسناد سری و طبقه بندی شده داده شده بود و الیزابت کوب یکی از کارمندان سفارت که در ساختمان دورتری بود تا نیم ساعت پس از اشغال کامل ساختمان اصلی سفارت هم تلفنی با وزارتخارجه امریکا در تماس بود و گزارش لحظه به لحظه را می گفت. او بطور همزمان با تعدادی از اعضای سفارت که در ساختمان دیگری در پشت درهای بسته در حالی که انتظار ورود مهاجمین را می کشیدند با سرعت مشغول انهدام اسناد بودند تماس داشت و گزارش لحظه به لحظه را به وزارت خارجه امریکا می داد و ساعت 30/5 بامداد به وقت امریکا تلفنی اعلام می کند که کلیه اسناد سری و دستگاههای ارتباطی حساس منهدم شده اند تا به دست مهاجمین نیفتند و چند دقیقه بعد خود الیزابت هم دستگیر می شود.

ونس می نویسد "این آغاز یک داستان دردناک برای ملت امریکا بود" (10) و این تعبیر زیبایی است برای درک عظمت ضربه ای که امریکا از این رویداد خورد.

بروس لینکن کاردار و ویکتور تومست مستشار سیاسی و مایکل هولند افسر امنیتی سفارت که در زمان حمله، جهت ملاقاتی در وزارت خارجه ایران بودند در حین بازگشت از طریق تلفن اتومبیل خود از حمله باخبر شده و به وزارت خارجه برمی گردند تا از دکتر یزدی که به تازگی از الجزیره بازگشته بود استمداد کنند و پس از آن به سفارت ایران پناهنده می شوند. دانشجویان مسلمان پیرو خط امام نیز طی اطلاعیه شماره 20 خود به تاریخ 17 آبان 58 اعلام کردند با توجه به اینکه بروس لینکن کاردار سفارت امریکا در ایران یک جاسوس توطئه گر بوده و به اخطار قبلی ما توجه نکرده و خود را تسلیم ننموده، از تاریخ 17/ 8/ 1358 کاردار فراری امریکا در ایران که در وزارت خارجه به سر می برد جز گروگانهای امریکایی محسوب می شود و به هیچ وجه حق خروج از محل خویش را ندارد و لذا هیئت ویژه ای جهت مراقبت از او به وزارت خارجه فرستاده می شود.

پیش فرض ها و حوادث ناخواسته:

قبلا چند بار به سفارت امریکا تیراندازی شده بود و پس از رفتن شاه به امریکا نیز کرارا تظاهرات اعتراض آمیزی در مقابل سفارت امریکا انجام شده بود. در 14 فوریه 79/ 25 بهمن 1357 (حدود 9 ماه قبل از اشغال سفارت توسط دانشجویان پیرو خط امام) نیز، مورد حمله قرار گرفته بود اما با دخالت سریع دولت ایران خاتمه یافته بود. این حمله که درست 3 روز پس از پیروزی انقلاب در 22 بهمن روی داد در شرایطی بود که هنوز اعمال کنترل نشده و حمله ها و تیراندازی هایی در سطح شهر کم و بیش وجود داشت.

مقامات امریکا با توجه به واقعه فوریه، این بار نیز مسئله را خیلی جدی نگرفته و خوش بینانه معتقد بودند مانند دفعه قبل ماجرا به آسانی خاتمه خواهد یافت و چنانکه پیشتر نیز اشاره شد ترتیباتی اتخاذ شده بود که گارد سفارت 2 الی 3 ساعت مقاومت کند تا نیروهای کمکی دولت برسند. پیش بینی طولانی شدن حادثه حتی به مدت یکروز هم نمی شد و چون در همان دو سه ساعت خطر دسترسی به اسناد وجود داشت، تدابیری برای انهدام آنها اتخاذ شده بود و قبلا نسخه ای از تمامی اسناد به امریکا فرستاده شده بود تا در صورت از بین بردن آنها در تهران نسخه دیگری موجود باشد. از نظر امریکایی ها چنین شهامتی وجود نداشت که با توجه به واکنش های جهانی بتواند سفارت امریکا را به مدتی طولانی تصرف کند.

در آن زمان قطب زاده وزیر خارجه ایران نیز در ملاقات های پنهانی که با واسطه های امریکا داشته می گوید: "گروگانگیری بیش از آنکه به مسافرت شاه به امریکا مربوط باشد نتیجه نگرانی های جناح رادیکال و تندروهای مذهبی از نزدیکی دولت بازرگان به امریکایی ها بوده و این نگرانی ها پس از ملاقات یزدی و بازرگان با برژینسکی در الجزیره افزایش یافته است. او می گفت که آیت الله خمینی قبلا از برنامه اشغال سفارت اطلاع نداشته و دانشجویان اشغال کننده سفارت برای بر هم زدن روابط ایران و امریکا و تضعیف حکومت بازرگان دست به این کار زدند و انتظار نداشتند که بیشتر از چند روز بتوانند سفارت را نگاهدارند. آنها خودشان هم از اینکه یک شبه به قهرمان ملی تبدیل شدند و در مرکز توجه رسانه های بین المللی قرار گرفتند غافلگیر شدند و تائید آیت الله خمینی از کار آنها و دادن لقب لانه جاسوسی به سفارت امریکا هم برای آنها غیرمنتظره بود" (11)

اشغال لانه جاسوسی امریکا، با چنان ذهنیت و پیش فرض هایی انجام شد اما تائیدهای امام خمینی و بدنبال آن اجتماعات شبانه روزی مردم و تظاهرات مهیج به حمایت از دانشجویان، روحیه پایداری را در آنها دمید و حوادث بعدی و تلاش برای ختم فاتحانه بحران در برابر امریکا (زیرا در غیر اینصورت موضع جهانی انقلاب دچار ضعف می شد) و کوشش دولتمردان امریکا برای حفظ شوکت جهانی خود، هماوردی را ایجاد کرد که بطور ناخواسته، هم ایران و هم دانشجویان و هم دولت امریکا در مسیر حوادثی ناخواسته و رقابت آمیز قرار گرفتند و امام خمینی هم می کوشید حداکثر استفاده را از این واقعه برای تحکیم وحدت سیاسی نیروهای اسلامی، تحقیر امریکا و اعمال کنترل بر انقلاب بنماید و در اثر این واقعه دانشجویان قدرت های پشت پرده رئیس جمهور ساز در امریکا را مغلوب کرده و این بار آنها تعیین کردند که در امریکا چه کسی رئیس جمهور باشد.

روز 13 آبان تا این زمان یادآور دو خاطره شکوهمند و حماسه انقلاب اسلامی بود. اول روز تبعید امام خمینی از ایران در 13 آبان 1343 و دوم روز کشتار دانشجویان و دانش آموزان در محیط دانشگاه تهران توسط ارتش رژیم شاه در 13 آبان 1357 و در اولین بزرگداشت این دو خاطره و حماسه، پس از پیروزی انقلاب بود که با اشاره امام خمینی به بسیج شدن دانشجویان و طلاب علیه امریکا بمناسبت روز 13 آبان، سفارت امریکا در تهران توسط دانشجویان مسلمان تصرف شد و حماسه دیگری در تاریخ انقلاب آفریده شد که جریان مبارزه با امریکا را به یک جریان مبارزه دائمی مبدل ساخت و آنرا در راس تضادهای اصلی انقلاب قرار داد.

نظرات شما عزیزان: